Bernard z Travesères

(zm. 1260)

Bernard urodził się w niewielkiej miejscowości Travesseres, położonej pomiędzy Urgell i Puigcerdá na pograniczu Katalonii i Andory. Habit dominikański przyjął w dawnym konwencie św. Romana w Tuluzie. Br. Géraud de Frachet w Vitae Fratrum pisze o nim, że był wzorowym zakonnikiem, charakteryzującym się w doskonałym posłuszeństwie, i że był dobrym kaznodzieją. Miał w sobie pragnienie głoszenia Ewangelii ludom pogańskim. Nie mając jednak możliwości udania się na misję, podróżował po miastach Langwedocji i głosił Dobrą Nowinę o Jezusie Chrystusie. Posłudze kaznodziejskiej oddawał się bez reszty, głosząc z wielkim namaszczeniem, czego owocem byli licznie nawracający się grzesznicy. Pracował również wśród heretyków. Potem przeniósł się do Katalonii w Hiszpanii. W Królestwie Aragonii dalej głosił Słowo Boże, nawracając zarówno heretyków, jak i Żydów. Jego sukcesy duszpasterskie zwróciły uwagę władz kościelnych, które ustanowiły go inkwizytorem na obszarze Katalonii. W 1260 r., prawdopodobnie 31 stycznia, poniósł on śmierć męczeńską nieopodal Urgell. Według podań został zadźgany przez heretyków, a potem jego ciało pocięto na kawałki. Został pochowany w katedrze w Urgell.

W Vitae Fratrum br. Géraud de Frachet napisał także o cudach, które miały mieć miejsce przy jego grobie. Na przykład nagle urodziła się opętana przez demona dziewczyna. Br. Gerard wspomina na przykład o młodej dziewczynie, która uchodziła za martwą, ale dzięki modlitwie jej ojca do bł. Bernarda, otworzyła oczy i wróciła do domu; o ciężko chorym księdzu, który został uwolniony z gorączki; i o innej osobie, która przez dwa lata cierpiała na tę samą chorobę, ale po wezwaniu błogosławionego męczennika, natychmiast została uzdrowiona. W różnym okresie czasu przy jego grobie uzdrowienia doznało 12 niewidomych, 3 głuchych, 8 kulawych, 4 sparaliżowanych i ponad 30 osób dotkniętych różnymi chorobami.

W kalendarzach dominikańskich pamiątkę jego męczeńskiej śmierci obchodzono 31 stycznia lub 1 lutego. Pod 31 stycznia wymienia go chociażby krakowski dominikanin Michał Siejkowski i Jean Baptiste Feuillet w swoim Annèe dominicaine, ou les vies des saints, des dienheureux, des martyrs, et des autres personnes illustres ou recommendables paer leur pieté, de l’un & de l’autre Sexe, de l’Ordre des FF. Précherurs, w tomie obejmującym miesiąc styczeń, a po dniem 1 lutego – autorzy drugiego tomu nowej edycji Annèe dominicaine, zawierającego świętych, błogosławionych i męczenników, których pamiątka śmierci lub wspomnienie liturgiczne przypadało właśnie w miesiącu lutym. Ci ostatni razem z nim wymieniają dwóch innych inkwizytorów, którzy zostali zamordowani w Urgell w XIII w.: Poncjusza z Blanes, który również znalazł się w dekoracji ceramicznej klasztoru San Domingo w Limie, i Piotra z Cadireta (kat. Pere de Cadireta).Zastanawiające jest, że w wirydarzu klasztoru San Domingo w Limie przedstawiony jest on w płomieniach ognia, co mogłoby sugerować, że raczej spłonął niż został przebity czy pocięty. Stąd trudno z całą pewnością stwierdzić, że to właśnie on został umieszczony w dekoracji ceramicznej. Jednak to właśnie on jako inkwizytor i męczennik cieszył się kultem w zakonie św. Dominika. Możliwe, że autorzy dekoracji mieli inne wiadomości na temat jego męczeństwa, chociaż nie można również wykluczyć, że mieli na myśli innego inkwizytora dominikańskiego o imieniu Bernard, który zginął w płomieniach ognia. Osobę o tym imieniu, który został zamordowany przez muzułmanów, którzy potem jego ciało wrzucili do ognia, wspomina Michele Piò. Podkreśla on, że związany był z Chorwacją, gdzie poniósł śmierć męczeńską ok. 1270 r.

Bibliografia:

Fratris Gerardi de Fracheto O.P. Vitae fratrum ordinis praedicatorum necnon Cronica ordinis ab anno MCCIII usque ad MCCLIV, ed. B.M. Reichert, Lovanii 1896, s. 301–302.
Piò Michele, Delle vite de gli huomini illustri di S. Domenico, cz. 1: Que comendiosamente si tratta de i Santi, Beati, e Beate, Potifici, Cardinali, Patriarchi, e Vicecancellieri dell’Ordine di S. Domenico, Bologna 1607, kol. 312–313.
Diago F., Historia de la Provincia de Aragon de la Orden de Predicadores, [Barcelona 1599], k. 8v–9.
Siejkowski M., Dni roczne Dni Roczne Swiętych, Błogosławionych, Wielebnych y Pobożnych Sług Boskich Zakonu Kaznodzieyskiego, S. Oyca Dominika, Kraków 1743, k. A₂.
Annèe dominicaine, ou les vies des saints, des dienheureux, des martyrs, et des autres personnes illustres ou recommendables paer leur pieté, de l’un & de l’autre Sexe, de l’Ordre des FF. Prêcherurs, Pour tous les jours de l’Annèe, Avecyn Martyrologes. Javnier recueillies, Amiens 1678, s. 709–710.
Annee dominicaine ou vies des saints des bienheureux, des martyrs et des autres personnes illustres ou recommandables par leur piété. De l’un et de l’autre sexe de l’Ordre des Frères Prêcheurs distribuées suivant les jours de l'année. Nouvelle édition. Revue et annotée par des religieux du même Ordre. Février, Lyon 1884, s. 1–9 (przedruk w: Dominicus, Trois inquisiteurs martyrs Pons, Bernard et Pierre, martyrs à Urgel (Espagne), au XIIIe siècle, „Le Sel de la Terre”, 62 (2007), s. 144–152).
Lea H.-Ch., A History of the Inquisition of the Middle Ages, vol. 2, New York 1888, s. 167 (wydanie francuskie: Histoire de l’Inquisition au Moyen-Age, t. 2: L’inquisition dans les divers pays de la chrétienté, Paris 1901, s. 198).
Smith D.J., Crusade, Heresy and Inquisition in the Lands of the Crown of Aragon (c. 1167–1276), Leiden-Boston 2010 (The Medieval and Early Modern Iberian World, 39), s. 101.
Ames C.Ch., Rigtheous Persecution. Inquisition, Dominicans and Christianity in the Medlle Ages, Philadelphia 2009 (The Middle Ages Series), s. 65 (przekład polski: Inkwizycja i Bracia Kaznodzieje. Słuszne prześladowanie, przeł. A. Gomola, Poznań 2013, s. 116).