Bł. Jan Węgier

Jan Węgier, inkwizytor i męczennik

(zm. 1230)

Niewiele o nim wiemy. W Annèe dominicaine można przeczytać tylko tyle, że był biskupem, którego papież Grzegorz IX wysłał do „dzikich krajów”, gdzie został ukamienowany. Niektóre przekazy hagiograficzne nie wspominają, że miał godność biskupią. W tradycji dominikańskiej możemy spotkać wiele zawiłości, które jedynie komplikują poznanie życia tego dominikanina. Na przykład hiszpański dominikanin Juan de la Cruz (1542–1591) podaje, że br. Jan Węgier był inkwizytorem w Tuluzie i tam właśnie został skazany na śmierć wraz z pięcioma współbraćmi zakonnymi; uczynił go liderem sześcioosobowej grupy męczenników. Wydaje się, że to właśnie ich miał na myśli polski historyk i hagiograf Michał Siejkowski, umieszczając ich w swoich Dniach rocznych pod dniem 30 stycznia. Warto też podkreślić, że w ich gronie pojawia się dwóch Janów. W niektórych dziełach dotyczących świętych, błogosławionych i męczenników dominikańskich można spotkać po kilku Janów Węgrów. I tak na przykład Stephanus de Sampayo wymienia aż trzech Janów z Węgier: pierwszy zginał w 1230 r. i jeszcze za życia został obdarty ze skóry; drugi, o którym wyraźnie zaznacza, że był inkwizytorem tuluskim, wraz z sześcioma współbraćmi zginął przez kamieniowanie w 1271 r.; w końcu trzeci, także inkwizytor w Tuluzie, który został pokrojony około 1270 r.

Połączenie dwóch urzędów inkwizytora i biskupa jest rzadkie, ale spotykane. Wiadomo, że te dwa urzędy sprawował Jan z Wildeshausen, biskup-elekt Bośni, która wówczas wchodziła w skład Królestwa Węgier. Później był on jeszcze mistrzem generalnym zakonu. Możliwe, że był męczennikiem, gdyż właśnie tak został nazwany przez br. Gerarda de Frachet w Vitae Fratrum.

Dzisiaj zapewne nie rozstrzygniemy dokładnie, kim tak naprawdę był Jan Węgier i gdzie poniósł śmierć męczeńską. Jednak istniała o nim tradycja, która uważała go za błogosławionego męczennika. Zapewne dlatego też jego przedstawienie pojawiło się w dekoracji ceramicznej w wirydarzu klasztoru Santo Domingo w Limie. Można też przypuszczać, że owe czerwone okrągłe przedmioty znajdujące się na szkaplerzu, mogą oznaczać kamienie, którymi został zamordowany.

Bibliografia:

  • Sampayo S. de, Thesaurus arcanus. Lusitanis gemmis refulgens, in quo Ægidii Magi olim theurgici stupe[n]da historia, variis exculta dialogis, atq[ue] alioru[m] S. Patru[m] Ord. Præd. ex eade[m] Lusitania, gesta, multaq[ue] alia scitu dignissima contine[n]tur, qu[a]e versa pag. indicabit, Paris 1586, k. 246v, 247V, 248.

  • Annee dominicaine ou vies des saints des bienheureux, des martyrs et des autres personnes illustres ou recommandables par leur piété. De l’un et de l’autre sexe de l’Ordre des Frères Prêcheurs distribuées suivant les jours de l'année. Nouvelle édition. Revue et annotée par des religieux du même Ordre. Octrobre, Lyon 1902, s. 50.

  • Juan de la Cruz, Coronica dela Orden de Predicadores, de su principio y sucesso hasta nuestra edad y dela vida del bien auenturado sancto Domingo su fundador y de los sanctos y varones memorables q[ue] en ella florecieron, Lixboa 1567, s. 135.

  • Loenertz R., Un catalogue d’écrivains et deux catalogues de martyrs dominicains, „Archiwum Fratrum Praedicatorum”, 12 (1942), s. 279–303.