Bł. Helena z Veszprem

(ok. 1200-1270)

Urodziła się ok. 1200 r. na Węgrzech. Jej pochodzenie nie jest znane. Wiadomo jedynie, że znała język węgierski i w 1222 r. wstąpiła do klasztoru dominikanek w Veszprém, gdzie przyjęła imię Helena (Ilona). Wiadomo również, iż była wdową. Szybko stała się tam przełożoną. Przez 7 lat była nauczycielką i wychowawczynią węgierskiej księżniczki Świętej Małgorzaty, córki króla Węgier Beli IV, urodzonej w 1242 r. Towarzyszyło jej wiele cudownych zjawisk. Na przykład podczas modlitwy unosiła się nad ziemią, a podczas przyjmowania Komunii św. sam Chrystus się jej ukazywał. Na ziemi, po której chodziła, kwitły kwiaty, a jak dotknęła uschniętej rośliny, odżywała i ponownie zakwitała. Gdy wchodziła do ciemnego kościoła, gdzie siostry gromadziły się na modlitwy, zaraz zapalały się dwie świece na ołtarzu. Helena miała szczególny kult do Męki Chrystusa. Przed śmiercią Helena otrzymała stygmaty i była obdarzona mistycznymi widzeniami. 9 listopada 1270 r. na łożu śmierci ujrzała Chrystusa i dużą grupę świętych.

Dwanaście lat po jej śmierci jej śmiertelne szczątki zostały złożone w specjalnie dla niej przygotowanym grobie w kościele klasztornym. Pięć lat później doniesiono o cudach, które miały dokonywać się przy jej grobie. To skłoniło do przeprowadzenia ekshumacji jej ciała. Okazało się, że było nieskazitelne i wydawało niebiańską woń. Zamknięte krótko przed śmiercią rany po stygmatach ponownie się otworzyły. Dwa palce, które wówczas kapłan włożył w ranę w boku, po wyjęciu były zakrwawione.

Helena jako duchowa matka św. Małgorzaty Węgierskiej, ukształtowała ją na osobę, która potem przyczyniła się do duchowego odrodzenia jej kraju.

W wydanym w XVIII w. dominikańskim kalendarzu liturgiczny zatytułowanym Dni roczne polski dominikanin o. Michał Siejkowski podaje, że jest ona błogosławiona i „była obdarowana ranami P. Jezusa”. Tak więc w tradycji zakonnej była uważana za stygmatyczkę. We wspomnianym kalendarzu jest wpisana pod dniem 16 marca. W innych opracowaniach dotyczących świętych i błogosławionych za dzień wspomnienia podaje się 9 listopada. Jednak jej kult nigdy nie został oficjalnie uznany przez Kościół katolicki. Chociaż niektórzy uważają, że oficjalne uznanie jej kultu miało miejsce już w 1287 r. poprzez elevatio jej doczesnych szczątków i uznanie ich za jej relikwie.

W ikonografii przedstawiana jest z ranami na dłoniach, mówiące o tym, iż miała stygmaty. Oprócz stygmatów jej atrybutem bywa również krzyż, odwołujący się do jej pobożności pasyjnej.

Bibliografia:

Piskorski H., Żywoty Świętych i Błogosławionych Zakonu Naszego na cały rok […], Wilno 1759, s. 108–109.
Faucher F.-X, La Bienhereuse Hélène de Hongrie de monastère de Veszprém, „Année Dominicaine”, 48 (1906), s. 15–23.
Fawtier R., La vie de la Bienhereuse Hélène de Hongrie. Mélanges d’archéologie et d’histoire, Rome 1913.
Tóth L., Magyarországi Boldog Ilona legendája, Budapest 1937.
Stefaniak P., A titkos szentség, Veszprémi boldog Ilona OP élete (1200–1240/70), Veszprém 2012.
Stefaniak P., Staropolski żywot bł. Ilony z Veszprém (1200–1240), „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 40 (2020), nr 1, s. 283–294.