Św. Martin de Porrès

(1579-1634)

Urodził się 9 grudnia 1579 r. w Limie jako syn rycerza Jana de Porras (Nazwisko zostało już po śmierci Marcina uległo przekształceniu na „de Porrès” i w tej formie przeszło do historii) i wyzwolonej z niewolnictwa Afrykanki z Panamy. Mieli oni także dwa lata młodszą córkę Juanę. Rodzice żyli w konkubinacie. Początkowo dzieci wychowywała sama matkę, gdyż ich ojciec służbowa został przeniesiony w inne miejsce pracy. Chłopiec kształcił się jako pomocnik cyrulika, przy którym wykonywał wiele zabiegów. W wieku 15 lat wstąpił do Zakonu Kaznodziejskiego, jednak nieuregulowana sytuacja jego rodziców oraz – w większej mierze – restrykcyjne prawo związane z pochodzeniem jego matki uniemożliwiły mu złożenie ślubów. Choć był łagodnego usposobienia i wykazywał się wrażliwością na potrzeby innych oraz pracowitością, spotykał się z niechęcią ze strony współbraci wynikającą z jego pochodzenia.

Po dziewięciu latach od wstąpienia do zakonu, Marcin uzyskał zgodę, aby złożyć śluby, jednak bez prawa do święceń. Wtedy w pełni oddał się służbie na rzecz biednych i odrzuconych. Założył sierociniec, szpital dla dzieci i pełnił funkcję jałmużnika oraz ogrodnika w klasztorze dominikanów w Limie. Gorliwie pełnił uczynki miłosierdzia i wstawiał się za wszystkimi ludźmi. Walczył z wykluczeniem ze względu na pochodzenie, kolor skóry czy status społeczny. Ze szczególną troską wstawiał się za czarnoskórymi niewolnikami. Służył aż do swej śmierci 3 listopada 1634 r.

Po dwudziestu pięciu latach jego ciało zostało ekshumowane, nie było na nim śladów rozkładu, a dodatkowo wydawało ono piękny zapach. Papież Grzegorz XVI beatyfikował go w 1837 r., a Jan XXIII ogłosił go świętym w 1962 r. Wspomnienie św. Marcina de Porrès w Kościele katolickim obchodzone jest w 3 listopada, czyli w rocznicę narodzin dla nieba. Ten dominikański święty z Limy jest patronem sprawiedliwości społecznej, edukacji państwowej w Peru, peruwiańskiej telewizji publicznej, zdrowia publicznego i ludzi rasy mieszanej. W 2019 r. patronował Światowym Dniom Młodzieży w Panamie.

W ikonografii św. Marcin de Porrès przedstawiany jest jako czarnoskóry dominikanin w habicie brata konwersa (biała tunika i czarny szkaplerz i kapturem). W przedstawieniu z klasztoru Santo Domingo w Limie został pokazany w habicie z białym szkaplerzem, który nosili kapłani. Towarzyszą mu różne atrybuty. Pies odwołuje się do sytuacji, kiedy br. Marcin dotknięciem uleczył psa ugodzonego mieczem. Zwierzęcych atrybutów jest więcej. Świadczą one o tym, iż święty otaczał zwierzęta szczególną troską jako stworzenia Boże. Z myszami miał zawrzeć układ, iż będzie karmił je chlebem, aby nie robiły szkód, obgryzając ubrania chorym w infirmerii. Z ulic Limy zbierał chore koty i psy, które potem leczył i pielęgnował. Gdy przeor kazał usunąć zwierzęta z klasztoru, brat Marcin przeniósł je do domu swojej siostry i tam się nimi opiekował. Atrybut miotły nawiązuje natomiast do posługi, jaką ów zakonnik pełnił w klasztorze, zanim dostąpił ślubów zakonnych – sprzątanie klasztoru i wykonywanie różnych najniższych posług. Krucyfiks mówi o umiłowaniu Chrystusa Ukrzyżowanego, którego rany całował podczas ekstaz. Natomiast bicz świadczy o częstym oddawaniu się praktyce biczowania celem umartwienia i poskromienia ciała. W końcu trzymany w ręku różaniec wskazuje na szczególne nabożeństwo świętego do Matki Bożej. Zwyczajem dominikanów codziennie odmawiał różaniec. A aniołowie są z tej racji, iż często mu się ukazywali, towarzyszyli przy odmawianiu oficjum lub Godzinek do Najświętszej Maryi Panny przed jutrznią w dormitorium, a także w czasie modlitwy podczas spacerów po klasztorze, często niosąc przed nim pochodnie.

Bibliografia:

Velasco S. M., San Martín de Porres, ejemplar sublime de caridad (1597–1639), [w:] Nueve personajes históricos. Domingo de Guzmán, Jordán de Sajonia, Tomas de Aquino, Humberto de Romans, Catalina de Siena, Vincente Ferrer, Pío V, Martín de Porres, Rosa de Lima, Caleruega 1983 (Familia Dominicana, 1), s. 189–199.
Stearns: Ojciec ubogich. Święty Marcin de Porrès, Poznań 2012.
Cussen C., Black Saint of the Americas. The Life and Afterlife of Martín de Porres, New York-Cambridge 2014.
Canevaro Gjurinovic P., San Martín de Porres. El santo moreno, [w:] Cinco Santos del Perú. Vida, obra y tiempo, ed. J.S. Jordán, Lima 2016, s. 94–111.