Św. Pius V

Św. Pius V, papież

(1504-1572)

Antonio Michele Ghislieri urodził się 17 stycznia 1504 r. w Bosco Marengo w ubogiej rodzinie Ghislierich. Kiedy był młody, pracował jako pasterz. W 1518 r. w wieku 14 lat wstąpi w Vigevano do Zakonu Kaznodziejskiego, gdzie przyjął imię Michele. Po dziesięciu latach przyjął święcenia kapłańskie. Przez kilka lat był wikariuszem trybunałów inkwizycyjnych – najpierw w Bergamo, potem w Pawii, gdzie przebywał aż 16 lat. Od 1550 r. był inkwizytorem diecezji Como, gdzie toczył spór z kapitułą katedralną, podejrzewaną o sprzyjanie reformacji. Dzięki nieugiętej postawie i dużym zaangażowaniu został delegatem Rzymskiej Inkwizycji. 3 czerwca 1551 r. papież Juliusz III mianował go generalnym komisarzem Rzymskiej Inkwizycji. Bullą z 20 sierpnia 1553 r. ten sam papież nadał mu tytuł magistra, co nie było potwierdzeniem jego umiejętności zdobytych podczas studiów, tylko nastąpiło z mocy autorytetu apostolskiego.

Z woli papieża Pawła IV został we wrześniu 1556 r. biskupem i w marcu 1557 r. kardynałem. Po śmierci Piusa IV, 7 stycznia 1566 r. Antonio Michele Ghislieri został wybrany na papieża i przyjął imię Pius V. Został koronowany w dniu swoich urodzin. Postanowił wciąż prowadzić życie, do którego przywykł – zgodne z regułą zakonną. Ten asceta, zakonnik, były inkwizytor cały swój pontyfikat poświęcił na reformę Kościoła oraz walkę z herezją. Wprowadzał w życie postanowienia Soboru Trydenckiego. Zabronił dzieciom duchownych dziedziczyć dobra kościelne, nakazał biskupom przebywającym w Rzymie powrót do swych diecezji, a zakonnikom przebywającym – wbrew regułom zakonnym – poza klasztorami do swych zgromadzeń. Choć posługiwał się surowymi zasadami i zatwierdzał wyroki inkwizycji, uchodził za sprawiedliwego sędziego. W 1567 r. ogłosił św. Tomasza z Akwinu doktorem Kościoła i nakazał publikację wszystkich jego dzieł. Dołożył też starań, by na nowo wydano księgi liturgiczne i po raz pierwszy wydano katechizm Kościoła.

W 1570 r. papież Pius V wydał bullę Regnans in Excelsis, na mocy której ekskomunikował królową angielską Elżbietę I za herezję i prześladowanie katolików w swoim kraju. Zaaranżował także utworzenie antytureckiej Ligi Świętej – sojuszu państw katolickich przeciw Imperium Osmańskiego. Zwycięstwo wojsk krajów chrześcijańskich z wojskami osmańskim w bitwie pod Lepanto w 1571 r. papież przypisał wstawiennictwu Najświętszej Maryi Panny. Na pamiątkę tego zwycięstwa ustanowił święto Matki Bożej Zwycięskiej.

Zmarł 1 maja 1572 r. na Watykanie w opinii świętości. Pierwotnie został pochowany w Bazylice Świętego Piotra, jednak w styczniu 1588 r. jego szczątki przeniesiono do bazyliki Matki Bożej Większej. W stulecie swojej śmierci został beatyfikowany przez Klemensa X. Czterdzieści lat później Klemens XI ogłosił go świętym. Jego wspomnienie według kalendarza liturgicznego przypada na dzień kwietnia.

W ikonografii św. Pius V pokazywany jest w różny sposób. Czasami przedstawiany jest w pełnym stroju papieskim, innym razem w habicie dominikańskim, ale na głowie ma tiarę papieską. Tak właśnie został przedstawiony na omawianym wizerunku, Jednak na ścianach tego krużganka znajduje się jeszcze drugie jego przedstawienie, w gronie czterech innych kardynałów wywodzących się z zakonu dominikańskiego. Na tej płytce posiada czerwoną pelerynę kardynalską, jednak w odróżnieniu do pozostałych kardynałów, ten ma na głowie tiarę, która wskazuje na to, iż mamy do czynienia z papieżem. Od 1310 r. składała się ona z trzech koron; wprowadził to papież Klemens V. Ma ona swoją symbolikę: górna korona reprezentuje Chwałę bycia wybranym na Sługę Sług Bożych; centralna korona reprezentuje Moc daną przez Chrystusa Piotrowi, aby „związać i rozwiązać” na ziemi, a także w niebie; niższa zaś reprezentuje władzę nad Kościołem Powszechnym.

Innymi jego atrybutami, które możemy znaleźć w ikonografii, są także Matka Boska i różaniec, które odwołują do kultu maryjnego, który w życiu papieża był ważny. To właśnie z nim wiążę się święto Matki Boskiej Zwycięskiej, które później zostało przemianowane na Matki Boskiej Różańcowej. Można go jeszcze spotkać z ognistym mieczem – atrybutem, który przypomina o zdecydowanej walce, jaką toczył on z odstępcami do wiary katolickiej; nawiązuje on także do jego troski o czystość wiary i moralności.

Bibliografia:

  • Catena G., Vita del gloriosissimo papa Pio quinto, Roma, 1587.
  • Fouillit J.-B., La vie du tres -saint pape Pie V. beatifie’ par N. S. Pere le Pape Clement X. Le 1. May 1672, Paris, 1672.
  • Antony C. M, Saint Pius V Pope of the Holy Rosary, London 1911 (The Frair Saints Series).
  • Silli A., San Pio. Note agiografiche ed iconografiche, Roma, 1979.
  • Martínez Angel C., San Pío V. Papa y defensor de la fe (1504–1571), [w:] Nueve personajes històricos. Domingo de Guzman, Jordan de Sajonia, Tomas de Aquino, Humberto de Romans, Catalina de Siena, Vincente Ferrer, Pío V, Martín de Porres, Rosa de Lima, Caleruega 1983 (Familia Dominicana, 1), s. 173–188.