Św. Rajmund z Penyafortu

Św. Rajmund z Penyafortu, kapłan, generał zakonu

 (ok. 1175-1275)

Rajmund urodził się ok. 1175 r. w Villafrance de Panudés w szlacheckiej katalońskiej rodzinie Penyafortu. Studiował w Bolonii, gdzie uzyskał tytuł doktora obojga praw. Następnie sam tamże nauczał prawa kanonicznego. Później wykładał filozofię w Barcelonie. W 1219 r. w mieście tym został mianowany wikariuszem biskupim. W wieku 47 lat pod wpływem kazań bł. Reginalda z Orleanu, ówczesnego przeora klasztoru dominikańskiego w Bolonii, wstąpił do Zakonu Kaznodziejskiego. Habit dominikański przyjął już w Barcelonie, do której powrócił w 1222 r.

Celem działalności duszpasterskiej i kaznodziejskiej Rajmunda było nawrócenie muzułmanów i Żydów na chrześcijaństwo. Zaangażował się również w walkę z Maurami. W 1218 r. właśnie z tą myślą przy jego wsparciu św. Piotr Nolasco, którego Rajmund był spowiednikiem, powołał do istnienia Zakon Najświętszej Maryi Panny Miłosierdzia dla Odkupienia Niewolników, popularnie zwanym zakonem mercedariuszów, którego zadaniem był wykup chrześcijan z niewoli mauretańskiej. To właśnie on wspierał i zachęcał św. Piotra do założenia zakonu, pomagał także w uzyskaniu zgody króla Jakuba I Aragońskiego, z którym był spokrewniony.

Papież Grzegorz IX wezwał Rajmunda do Rzymu, aby ustanowić go kapelanem pałacu apostolskiego. W ten sposób Rajmund stał się osobistym spowiednikiem i doradcą papieża. Zebrał wszystkie obowiązujące w jego czasach dekrety biskupów rzymskich w jednym dziele, które Stolica Apostolska zatwierdziła bullą Rex Pacificus.

W 1238 r. został generałem dominikanów. Pełniąc tę funkcję zorganizował studium do nauki języka arabskiego (studium arabicum) w Tunisie, celem było ułatwienie nawracania muzułmanów. Ponadto jako mistrz generalny zakonu św. Rajmund przyczynił się do rozwoju misji na terenach Afryki Północnej. Jako generał napisał nowy zbiór konstytucji dominikańskich, od niego zwanych konstytucjami rajmundiańskimi. Co ciekawe, zawarł w nich przepis o możliwości rezygnacji z urzędu mistrza generalnego zakonu; dwa lata później sam skorzystał z tego prawa i zrezygnował z urzędu. Powrócił do Barcelony i zaangażował się w nawracanie Maurów. To właśnie za jego sugestią św. Tomasz z Akwinu napisał dzieło Summa contra gentiles (pol. Suma przeciw poganom). W kilku klasztorach dominikańskich ustanowił naukę języka arabskiego i hebrajskiego. Zmarł w Barcelonie 6 stycznia 1275 r. w wieku ok. 100 lat. Został pochowany w katedrze Santa Eulalia w Barcelonie.

Kanonizowany został w 1601 r. przez papieża Klemensa VIII. Jego święto liturgiczne zostało wpisane do ogólnego kalendarza rzymskiego w 1671 r. Wspomnienie przypadało na dzień 23 stycznia. W 1969 r. przeniesiono je na 7 stycznia, na dzień po jego śmierci. Jest patronem prawników, szczególnie kanonistów.

W ikonografii św. Rajmund z Penyafortu często przedstawiany jest na czarnej kapie, ułożonej na kształt żagla, na której przepływa przez wodę. Przedstawienie to odwołuje do historii z czasów, kiedy był spowiednikiem króla Jakuba I Aragońskiego. Otóż podczas pobytu misyjnego na Majorce z królem Jakubem zganił władcę z posiadanie kochanki i wielokrotnie prosił go o oddalenie konkubiny. Król tego odmówił. Wtedy Rajmund postanowił opuścić wyspę, co spotkało się z zakazem władcy, jednak Rajmund ze współbratem zeszli na brzeg, gdzie mnich zdjął swoją kapę dominikańską i rozprowadzający jeden koniec na wodzie, a drugi koniec przymocował do laski. Po tym, jak uformował miniaturowy maszt, Rajmund polecił drugiemu zakonnikowi dołączyć na niego, ale jego towarzysz nie miał w sobie wiary i odmówił. Potem Raymond pożegnał go i znakiem krzyża odepchnął się od brzegu i cudownie odpłynął na płaszczu. Widziało go wielu marynarzy, którzy ze zdziwieniem krzyczeli i zachęcali go. Gdy dopłynął do Barcelony, jego przybyciu towarzyszyły tłumy świadków. Zachwycony tym cudem król Jakub I wyrzekł się swoich złych dróg i odpokutował.

Innymi atrybutami świętego są: habit dominikański, książka, mitra leżąca na ziemi, klucze nawiązujące od jego pozycji w kurii rzymskiej oraz więzy i kajdany, wskazujące na niego jako współzałożyciela zakonu mercedariuszy. I właśnie do tego aspektu działalności św. Rajmunda odwołuje się dekoracja ceramiczna w krużgankach klasztoru Santo Domingo w Limie. Jest on przedstawiony z dwoma przedstawicielami tego zakonu, którzy mają na piersi swój zakonny herb.

Bibliografia:

  • Schwertner T.M., Saint Raymond of Pennafort of the Order of Friars Preachers, Milwaukee 1935.
  • Piquer y Jover J.J., La vida I els miracles de Sant Ramand de Penyafort segons un grabador flamenc. Contribucio a la iconografía raimondina, Barcelona 1980.
  • Forcada Comins V., San Ramón de Peñafort. Biografia, Valencia 1994.
  • Penone D., I domenicani nei secoli. Panorama storico dell'Ordine dei frati predicatori, Bologna 1998, s. 38.
  • Valls i Taberner F., San Raimondo di Penyafort: Padre del diritto canonico, Bologna 2000.
  • Ramon de Penyafort i el dret català. Quatre-cents anys de la canonitzaci ó del patró dels advocats de Catalunya (1601–2001), Barcelona 2000.
  • Magister Raimundus: Atti del convegno per il IV centenario della canonizzazione di san Raimondo de Penyafort (1601–2001), ed. Carlo Longo, Roma 2002 (Dissertationes Historicae, 28).
  • Galmés Más L., San Ramon de Penyafort y la Inquisición en la Alta Catalunya, [w:] Praedicatores. Inquisitores, vol. 1: The Dominican and the Mediaeval Inquisition: Acts of the 1st International Seminar on the Dominicans and the Inquisition, Roma 2004, s. 85–104.
  • Morris M., Saint Raymond of Peñafort, „Magnificat”, 5 (2004), nr 12.
  • Sinka T., Św. Rajmund z Peñafort, Kraków 2005.
  • Benach i Torrents M., La Devoció popular a Sant Ramon de Penyafort, Vilafranca del Penedès 2005.
  • Rowińska-Szczepaniak M., The traces of the cult of St. Raymond of Penyafort in the preaching of Fabian Birkowski. A contribution to Studies on the Dominicans’ hagiographic writings in Old Poland, „Folia Historica Cracoviensia”, 27 (2021), nr 2, s. 7-41.