Wenturyn z Bergamo

Wenturyn z Bergamo, kapłan

(1304-1346)

Venturino da Bergamo (lub Venturinus de Lemen, vel Venturino de Apibus) urodził się 9 kwietnia 1304 r. w Bergamo. Jego ojcem był Lorenzo Domenico degli Artifoni di Almenno, który następnie zmienił swój patronim na de Apibus di Caracosa (nie lepiej znanej, ale znakomitej rodziny). Ojciec był uczonym, który przez wiele lat pracował w służbie kard. Longo, założył szkołę gramatyki i logiki, w której sam uczył przez długie lata.  Miał troje rodzeństwa: Jacopo Domenico, który był w przyjaznych relacjach z Petrarką, Pierina i Caterinę, która została zakonnicą i wstąpiła do klasztoru Santa Marta w Bergamo, założonego przez jej brata. Sam Wenturyn w wieku 14 lat wstąpił do dominikańskiego klasztoru Santo Stefano w rodzinnym mieście. Studiował w Pawii, Como, Bergamo i na końcu w Genui, gdzie przyjął święcenia kapłańskie w 1328 r. Tam pozostał, przez rok będąc magistrem nowicjatu, a następnie kaznodzieją.

Przekonany o głębokiej potrzebie radykalnej reformy obyczajów Zakonu i całego społeczeństwa, faktycznie zdecydował się porzucić „dumę”, która popychała go do studiowania i na rozpoczęcie życia pokutnego, świadka wartości ewangelicznych ​i skrupulatne przestrzeganie reguły dominikańskiej. To, zważywszy na bardzo entuzjastyczny temperament i jego konsekwentne zachowanie, wzbudziło podejrzenia wśród współbraci i przełożonych.

W 1330 r. zapisał się do utworzonej przez Zakon dla misji na Wschodzie Societas peregrinantium propter Christum inter gentes, po czym opuścił Genuę i udał się do Wenecji, skąd miał nadzieję wyruszyć na misje. Musiał jednak wyrzec się swoich zamiarów, gdyż zgłosiło się zbyt wielu braci. Został zatem wysłany do klasztoru w Chioggi, a następnie do klasztoru w Vicenzy i Bolonii. Jego kaznodziejstwo stawało się coraz bardziej popularne, do tego stopnia, że licznie gromadzący się na jego kazania ludzie często byli zmuszeni słuchać go na świeżym powietrzu. 

W lutym 1335 r. Wenturyn planował odbyć pokutną pielgrzymkę do Rzymu z około trzydziestoma tysiącami swoich nawróconych, jednak jego cel został źle zrozumiany, a papież Benedykt XII, wówczas zamieszkały w Awinionie, pomyślał, że Wenturyn chce zostać papieżem. Na skutek skarg papieża do władz zakonnych, zwołano Kapitułę Londyńską, która potępiła takie pielgrzymki. Listy i polecenia papieża nie dotarły jednak do samego Wenturyna, który przybył do Rzymu 21 marca 1335 r. Po dwunastu dniach Wenturyn opuścił Rzym i udał się do papieża do Awinionu, aby z myślą o krucjacie oddać się na usługi papieża. W czerwcu poprosił o audiencję, jednak zamiast niej został schwytany i na 8 lat wtrącony do więzienia. Do łask przywrócił go papież Klemensa VI, który wyznaczył go do głoszenia krucjaty przeciwko Turkom. W jej trakcie zmarł. Śmierć zastała go 28 marca 1346 r w Smyrnie. 

Pozostawił po sobie nieco pism, które opublikowano dopiero w 1904 r. Były to przede wszystkim listy i traktaty o życiu duchowym. 

Wszystkie ślady jego grobu zaginęły: Smyrna została zdewastowana przez Tatarów w 1399, a następnie w 1424 r. Zachowała się jednak włosienica, którą się biczował. 

Co ciekawe, protestanci widzieli w nim swojego niemieckiego mistrza mistyki i prekursora Reformacji. W zakonie dominikańskim cieszył się kultem, wspomnienie liturgiczne przypadało na 28 marca, czyli w rocznicę śmierci. Podjęto również starania o wyniesienie go na ołtarze, jednak nigdy nie doszło do oficjalnego zatwierdzenia jego kultu przez Kościół.

Obraz z jego wizerunkiem zachował się chociażby w zakrystii kościoła dominikańskiego w Bergamo. Jest na nim przedstawiany w habicie dominikańskim w akcie mistycznego skupienia. 

W klasztorze Santo Domingo w Limie ukazany jest z Matką Bożą. Trudno powiedzieć, do której sytuacji z jego życia przedstawienie to nawiązuje. Nie można jednak wykluczyć, że tak naprawdę w tej sytuacji nie mamy do czynienia z Wenturynem z Bergamo, ale z innym zakonnikiem. 

Bibliografia:

  • Clementi G., Il beato Venturino da Bergamo, Roma 1904.

  • Clementi G., Un santo Patriota. Il b. Venturino da Bergamo dell'Ordine de' predicatori (1304–1346) Storia e documenti, Bergamo 1909.

  • Altaner B., Venturino von Bergamo O. Pr. 1304–1346. Eine Biographie, Breslau 1911.

  • Sorbelli A., La Legenda del b. Venturino da Bergamo, Bologna 1925.

  • L’epistolario del beato Venturino da Bergamo, Bergamo 1958.

  • Corsi D., La « crociata » di Venturino da Bergamo nella crisi spirituale di metà Trecento, „Archivio Storico Italiano”, 147 (1989), nr 4 (542), s. 697–747.

  • Nay C. M., Storia della traslazione del Beato Antonio della Chiesa e dell'approvazione del suo culto, Torino 1875.

  • Ferretti L., Vita del B. Antonio Della Chiesa, Firenze 1919.La « crociata » di Venturino da Bergamo nella crisi spirituale di metà Trecento, „Archivio Storico Italiano”, 147 (1989), nr 4 (542), s. 697-747.